زمین شناسی

سنگهای قیمتی

تعریف و مقدمه

نام گوهر و گوهرها یا سنگ های گرانبها و نیمه قیمتی معمولا برای دسته ای کانی ها بکار برده می شود که با داشتن برخی ویژگی ها از سایر معدنی ها و سنگ ها متمایزند ، از آن جمله می توان برخی مواد آلی را نیز که پایداری و زیبایی ویژه دارند و در زنیت بکار برده می شوند نام برد. به غیر از مروارد ، مرجان ، کهربا ، شبق و چند ماده دیگر که جز گوهرها و سنگ های بهادار آلی به شمار می روند ، بیشتر گوهرها از جمله مواد متبلور معدنی اند. ویژگی هایی که باعث می شود یک سنگ و یا به طور کلای یک ماده معدنی یا غیر معدنی در رده سنگ های گرانبها جای گیرد عبارتند از:
1. سرشت زیبایی و درخشش و جلای دلپسند
2. استحکام
3. کمیاب بودن
4. رنگ
5. قابلیت حمل و نقل

سرشت زیبایی و درخشش و جلای دلپسند:

عامل زیبایی خواه به عنوان شکوه و جلال (زرق و برق) ، خلوص ، جذابیت یا جنبه های دیگر به طور عمده تابع واکنش های افراد نسبت به عوامل بصری همچون رنگ ، شفافیت و شاخص هایی از انکسار و تفرق می باشد. رفع عیوب ظاهری برای ثبت سنگهای شفاف از اهمیت بسزایی برخوردار است. در برخی موارد ، زیبایی به ستاره سانی ، تابش قوسی و قزحی و بافت و ساخت ظاهری و یا سایر مشخصات ویژه نیز بستگی دارد.

استحکام یا دوام:

این ویژگی از جهت ارزیابی قیمت هر سنگ از اهمیت زیادی برخوردار است. دوام و پایداری در برابر فرسایش ، ایجاد حفره ، تورق و ایجاد شکاف تعیین می کند که کدام سنگ پرداخته شده ، خواص خود را از لحاظ شکل و زیبایی و طول دوران استفاده ، حفظ می کند. دوام زیاد ، مورد توجه ترین خاصیت در مرغوبیت سنگ های نصب شده در گوهرهای شخصی (مانند انگشتر) می باشد پایداری و دوام به طور عمده به سختی ، درجه های مختلف سختی و وقوع رخ های طبیعی و وجود میان لایه و یا نیروهای کششی درونی مواد بستگی دارد.

کم یاب بودن و رنگ:

کم یابی یک ویژگی اساسی است و برای برخی سنگ ها این خاصیت از هر ویژگی فیزیکی دیگر آن مهم تر است. هر چند زمرد سبز نسبت به سایر سنگ ها و گوهرها ارزش بیشتری دارد ،بریل های گوناگون معمول نیز که دوام مشابه ای دارند در نظر بسیاری از بازید کنندگان ، زیبایی یکسانی دارند. همچنینی اسپینل ارغوانی از گارنت ارغوانی که فراوانی بیشتری نیز نسبت به اسپینل ارغوانی دارد ، مطلوب تر است. در حالی که گارنت سبز نسبت به اسپینل سبز که فراوان تر است از ارزش بیشتری برخوردار است.
گاهی کمیابی می تواند نامطلوب واقع گردد ؛ به طوری که اگر این کم یابی به صورت زیاد باشد ، باعث عدم توانایی خریداران در تهیه ، شناسایی و ارزش گذاری صحیح جواهر به صورت بالقوه می شود. به عنوان مثال آندالوزیت شفاف ، ارتوکلاز ، فناکیت و استارلیت بسیار کمیاب هستند ولی با وجود این که با دوام هستند و برخی از نمونه های آنها بسیار زیبا می باشند ، توجه کمی را در تجارت به سوی خود جلب می کنند.

قابلیت حمل و نقل

قابلیت حمل و نقل اگر چه در انگیزه های ظاهری مطلوب می باشد ، در تعیین گوهرها ، کم اهمیت است. سنگ هایی که شرایط ذکر شده را به بهترین شکل دارا می باشند ، عموما در اندازه های کوچک می باشند ، بنابراین بلافاصله از مکانی به مکانی دیگر انتقال می یابند. آنهایی که به صورت بلورهای درشت یا توده وجود دارند (مانند کوارتز و فلدسپات) از لحاظ زیبایی ، دوام و کم یابی ارزش کمتری دارند.